ေျမၾသဇာ

တိုးတက္လာတဲ့ လူဦးေရေၾကာင့္စားနပ္ရိကၡာလုံေလာက္ဖို႔ သီးႏွံစိုက္ဧကေတြ တိုးခ်ဲ႕လာရတယ္။ တစ္ဧက အထြက္ ႏႈန္းေတြကို တိုးတက္လာေအာင္လုပ္ၾကတယ္။ သီးထပ္သီးညႇပ္ေတြ စိုက္လာၾကရတယ္။ သီးႏွံထြက္ကုန္ အရည္အ ေသြးျမင့္မားဖို႔၊ အာဟာရတန္ဘိုး(Nutritive value) ပိုလာဖို႔ အားထုတ္လာၾကတယ္။ ဧရိယာတိုးခ်ဲ႕စိုက္ပ်ိဳးတာကို ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ စိုက္ပ်ိဳးသူေတြက အဓိကထား ေဆာင္႐ြက္ၾကတယ္။ အဲ့ဒီလို ေဆာင္႐ြက္ရာမွာ သစ္ေတာေျမ၊ စားက်က္ေျမေတြမွာပါ စိုက္ပ်ိဳးလာၾကတယ္။ တိုးတက္လာမယ့္ ကမာၻ႔လူဦးေရအတြက္ ရိကၡာဖူလုံဖို႔ ေျမဧရိယာတိုးခ်ဲ႕တာကို ၂၀၃၀ ျပည့္ႏွစ္ ဝန္းက်င္မွာ ဧရိယာဧက သန္း ၁၂၀ ေလာက္ လုပ္ရမယ္လို႔ ကြၽမ္းက်င္သူေတြ က ခန္႔မွန္းထားပါတယ္။ တိုးခ်ဲ႕မႈအမ်ားဆုံးလုပ္ရမယ့္ ေဒသေတြကေတာ့ အာဖရိက၊ အာရွေဒသနဲ႔ လက္တင္ အေမရိက ႏိုင္ငံေတြျဖစ္တယ္။ (Alexandrato 2005) ေတာခုတ္ မီးရႈိ႕ ေတာင္ယာစိုက္တယ္။ ျပန္ပီး အာဟာရျဖည့္ ဆည္းတာ နည္းတာေတြေၾကာင့္ ေျမတြင္းအရံအာဟာရ (Soil reserve) ေတြဟာ ေလ်ာ့နည္းသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အနည္းလိုအာဟာရအပါအဝင္ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈေတြ ျဖစ္ေပၚလာတယ္။ တစ္ဖက္မွာလဲ တစ္ဧက သီးႏွံအထြက္တိုးဖို႔ ေဆာင္႐ြက္တဲ့အပိုင္းမွာ အာဟာရတစ္ခုတည္း မ်ားမ်ားပါတဲ့ ေျမဩဇာ (High Analysis) ေတြ ပိုမိုသုံးလာတဲ့ အတြက္ ယခင္သမာ႐ိုးက်သုံးတဲ့ ေျမဩဇာေတြမွာ တြဲပါလာတဲ့ အနည္းလိုအာဟာရဓာတ္ရရွိမႈဟာ တစ္စနဲ႔တစ္စ အလွမ္းကြာသြားၿပီး အပင္ေတြဟာ အနည္းလိုအာဟာရ မရတဲ့ခ်ိဳ႕တဲ့မႈေတြ ျဖစ္လာတယ္။ ဓာတ္ေျမဩဇာသုံးစြဲတာ မ်ားလာတာႏွင့္အမွ် ႏြားေခ်း၊ ၾကက္ေခ်း နဲ႔ သီးႏွံအႂကြင္းအက်န္ေတြ သုံးစြဲတာ ေလ်ာ့နည္းလာတာေၾကာင့္ သူတို႔နဲ႔ ပါလာတဲ့ အနည္းလိုအာဟာရ ရရွိမႈကလည္း ပိုပိုနည္းသြားတယ္။ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈေတြျဖစ္လာတယ္။

အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့မႈ သေကၤတ (Hunger Sign)

၁။ ဘို႐ြန္ (Boron)

ဘို႐ြန္ခ်ိဳ႕တဲ့လာရင္ အပင္ျဖစ္ထြန္းမႈနည္းမယ္။ ခ်ိဳ႕တဲ့လကၡဏာဟာ ႐ြက္ႏုနဲ႔ဖ်ားဖူးမွာျပမယ္။ အ႐ြက္က ငယ္မယ္။ အစိမ္းရင့္ေရာင္ေတာ့ရွိမယ္။ အ႐ြက္က ေအာက္ဘက္ကို ခြက္ပုံစံျဖစ္သြားမယ္။ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈမ်ားလာရင္ ပင္စည္အဖ်ား ပိုင္း ေသသြားမယ္။ ႏွံစားသီးႏွံေတြမွာ အပြင့္အသီးမေအာင္မျမင္ျဖစ္မယ္။ ေထာပတ္သီးနဲ႔ စပ်စ္သီးမွာ အသီးပုံစံမမွန္ ျဖစ္မယ္။ ေျမပဲမွာ အေစ့အဆံခ်ိဳင့္မယ္။ နံနံပင္ေတြမွာ ပင္စည္ေကာက္ေကြ႕မယ္ ။ဝါပင္ရဲ႕႐ိုးတန္းမွာ အကြင္းေတြျဖစ္ မယ္။ အဖ်ားဖူး ေႂကြမယ္။ အပိန္႔ေတြဟာ အလြယ္တကူပဲ့မယ္ ၊ အ႐ြက္ေတြက စိမ္းေနမယ္။ ႐ြက္သားထူေနမယ္။ ေႂကြက်တာေတာ့မရွိဘူး။ ႏွစ္ရွည္ပင္ေတြမွာ အပင္ပုံစံမွန္ျဖစ္မယ္။ ဘို႐ြန္ခ်ိဳတဲ့သီးႏွံက အေစ့ကိုျပန္စိုက္ရင္ အပင္ ေပါက္ ညံ့မယ္။ ပဲပင္ေပါက္ေဖာက္ရင္ ေရာင္းပန္းမလွတာျဖစ္မယ္။ မ်ိဳးကူးစပ္မႈ (fertilization) မေအာင္ျမင္ဘဲ အပြင့္ေတြ ၿမဳံမယ္။ အေစ့အဆံမေအာင္ျမင္ဘူး။ ေျပာင္းဖူးမွာ အသီး အေသး/အႀကီး ေရာေနမယ္။

၂။ ေၾကးနီ (Copper)

႐ြက္ႏုေလးေတြ တြန္႔ေနတယ္။ ခြက္ပုံျဖစ္ေနတယ္။ ပင္စည္က ခပ္ကိုင္းကိုင္းျဖစ္ေနမယ္။ လိမ္တိမ္တိမ္ျဖစ္ေနမယ္။ ႏွံစားသီးႏွံေတြမွာ ယိုင္လဲမႈ ျဖစ္မယ္။ အႏွံမေအာင္ျဖစ္မယ္။ အေစ့အဆံ မျပည့္ျဖစ္မယ္။ သစ္သီးပင္ေတြမွာ ကိုင္းဖ်ား ေလးေတြ ေျခာက္သြားမယ္။ ေျပာင္းမွာ ႐ြက္ေၾကာၾကားမွာ ဝါသြားတယ္။ ေရွာက္မ်ိဳးႏြယ္ေတြမွာ အ႐ြက္ေတြမွာ အစက္အေပ်ာက္ေတြ ေပၚတယ္။ ကိုင္းေတြ ေျခာက္သြားတာေတြ႕ရတယ္။ သစ္ေတာသစ္ပင္ေတြရဲ႕ ပင္စည္ေတြဟာ ေႁမြလိမ္ေႁမြေကာက္ျဖစ္မယ္။ အ႐ြက္ေတြကလဲ ခပ္က်ဲက်ဲျဖစ္ေနတယ္။

၃။ သံဓာတ္(Iron)

႐ြက္ေၾကာေတြၾကားမွာ ဝါေနတယ္။ ခ်ိဳ႕တဲ့မႈမ်ားရင္ အဝါေရာင္ပါ ေပ်ာက္သြားတယ္။ ေဖြးေတးေတး ျဖစ္သြားတယ္။ တစ္ရွဴးသားေတြ ေသသြားတယ္။ အစာေၾကာမွာ မေ႐ြ႕လ်ားႏိုင္လို႔ ခ်ိဳ႕တဲ့ လကၡဏာဟာ ႐ြက္ႏုေတြမွာ စျဖစ္တယ္။

၄။ မဂၢနိ (Manganese)

႐ြက္ေၾကာေတြၾကားမွာ ဝါေနၿပီး အေရာင္မဲ့ အစက္အေပ်ာက္ေတြ ေတြ႕ရတယ္။ ႐ြက္ႏုေတြမွာ စျဖစ္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း ႐ြက္ရင့္ေတြပါ လကၡဏာျပလာတယ္။ အ႐ြက္ေတြညႇိဳးသြားၿပီး ပင္စည္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ေႏွးသြားတယ္။ အေစ့အဆံ ေတြ ကြဲတာေတြ႕ရတယ္။ အဖိုဝတ္ဆံျဖစ္ထြန္းမႈ ေႏွာင့္ေႏွးမယ္။ ရင့္မွည့္ခ်ိန္ ေနာက္က်မယ္။ အထြက္ဆုတ္မယ္။ မဂၢနိခ်ိဳ႕တဲ့လို႔ ေရာဂါဒဏ္ခံရတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ (srahamwebb,1911) မုေယာစပါးမွာ အညိဳေပ်ာက္ေတြ အ႐ြက္ ေတြမွာ ေတြ႕မယ္။ ႐ြက္ျပားမွာ အညိဳေရာင္ေရစိုနာေတြ ေတြ႕ရတတ္တယ္။ ႐ြက္ဖ်ားေတြကေတာ့ စိမ္းေနတတ္ပါ တယ္။ ထြက္လာတဲ့ အႏွံေတြမွာ အေစ့အဆံမပါ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

၅။ မိုလစ္ဒီနမ္ ( Molybdenum)

ႏိုက္ထ႐ိုဂ်င္ ခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ပင္ေတြလိုပဲ အ႐ြက္ေတြဝါသြားတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံ ႐ြက္ရင့္ေတြမွာ အပင္ေတြ ပုတိုတို ျဖစ္ေန တယ္။ အ႐ြက္ျပားေသးသြားတာလဲ ေတြ႕ရပါတယ္။ (ပန္းမုံလာ)၊ အ႐ြက္ရဲ႕ ႏႈတ္ခမ္းသား ေတြလဲ ေကြးသြားတယ္။ မိုလစ္ဒီနံခ်ိဳ႕တဲ့တဲ့ ႏွံစားသီးႏွံေတြမွာ အထြက္ဆုတ္ယုတ္တတ္ပါတယ္။ စပ်စ္မွာ အသီးပုံမမွန္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ အပင္ေတြကို အပင္ေရာဂါ ဒဏ္ခံႏိုင္ရည္ရွိေစတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ (Graham and stangoulis,2005)

၆။ သြပ္ဓာတ္ (Zinc)

ဇင့္ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ အပင္က ပုံမွန္တက္မလာပါ။ စပါးမွာ ပင္ပြားနည္းေစတယ္။ ႏွံစားသီးႏွံေတြရဲ႕ အလယ္႐ြက္ေၾကာ (midrib) ရဲ႕ တစ္ဘက္စီမွာ အဝါေရာင္အစက္ေပ်ာက္ေတြ ေတြ႕ရတတ္ပါတယ္။ အျခားသီးႏွံေတြရဲ႕ အ႐ြက္မွာေတာ့ အညိဳေရာင္၊ သံေခ်းေရာင္၊ အစက္အေပ်ာက္ေတြ ျမင္ရတတ္တယ္။ အ႐ြက္ေလးေတြက ေသးတယ္။ ဆစ္ၾကားက တိုေတာ့ အ႐ြက္ေတြဟာ တစ္ေနရာထဲမွာ ခုထြက္ေနတယ္လို႔ ထင္ရတယ္၊ ေတာင္သူအေခၚ ႐ြက္ေသးထိုးတယ္လို႔ သိရ တယ္။ အ႐ြက္ေတြ မရင့္ခင္ေႂကြတတ္တယ္။ သီးႏွံ ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ ေနာက္က်ေစတယ္။

ဦးေက်ာ္စိုး (Soil Scientist)